«ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑΙ ΣΥΣΚΕΨΕΙΣ ΕΙΣ ΑΙΓΙΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡ᾿ ΑΥΤῼ ΜΟΝΗΝ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ»
Τὸ 2017 εἶχα ἀσχοληθεῖ λεπτομερῶς μὲ τὸ ζήτημα τῆς μονῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου «περὶ τὸ Αἴγιον», ὅπου σύμφωνα μὲ τὸν ἱστορικὸ Παπαρρηγόπουλο1 ἔγινε κάποια ἀπὸ τὶς συνεδριάσεις τῆς Μυστικῆς Συνελεύσεως τῆς Βοστίτσης (Αἰγίου) τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1821. Τότε ὑποστήριξα ὅτι στὸ Αἴγιον ὑπῆρχε Ἅγιος Γεώργιος, διότι αὐτὸ ἀποδεικνυόταν:
α) ἀπὸ τὸ Βενετικὸ Κτηματολόγιο (1700),
β) ἀπὸ τὸν περιηγητὴ Πουκεβὶλ (1815),
γ) ἀπὸ τὴν Γαλλικὴ Ἐπιστημονικὴ Ἀποστολὴ (1837), ἡ ὁποία σχεδίασε δύο γλυπτὰ ποὺ ἦταν ἐντοιχισμένα στὸν ἐν λόγῳ ναό,
δ) ἀπὸ θεμέλια ποὺ βρέθηκαν κατὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ Παλαιοῦ Νοσοκομείου,
καὶ ε) ἀπὸ μνεία τοῦ βυζαντινολόγου Γεωργίου Σωτηρίου περὶ βυζαντινῆς μονῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στὸ Αἴγιον.
Δυστυχῶς ὅμως, γιὰ διαφόρους λόγους, κάποιοι ἀρνήθηκαν νὰ σταθοῦν σὲ αὐτὰ τὰ δεδομένα (τὰ ἤδη γνωστὰ ἀπὸ τὸν Ἀρ. Σταυρόπουλο2 καὶ τὸν Γ. Παναγόπουλο καὶ προτίμησαν νὰ υἱοθετήσουν τὸ νεοφανὲς σενάριο τῆς Τέμενης, ἐπειδὴ σήμερα δὲν ὑπάρχει στὸ Αἴγιον Ἅγιος Γεώργιος (!) καὶ ἐπειδὴ τὰ ἀρχεῖα τῆς Μητροπόλεως (τῆς συσταθείσης μετὰ τὸ 1833) δὲν ἀναφέρουν πουθενὰ τέτοιον ναό (!).
Ὅταν δὲν λαμβάνουμε ὑπόψιν μας χάρτες, κείμενα, μαρτυρίες καὶ ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα εἶναι πολὺ εὔκολο, 200 χρόνια μετά, νὰ λέμε ὅ,τι θέλουμε καὶ νὰ ὁδηγούμαστε σὲ πλάνες ἢ ἐπισφαλῆ συμπεράσματα, λὲς καὶ ἡ σημερινὴ εἰκόνα τῆς πόλεως ἔχει σχέση μὲ αὐτὴ ποὺ εἶχε πρὸ 200 ἐτῶν. Τὸ χειρότερο ὅμως εἶναι ὅτι παρασύρουμε τοπικοὺς φορεῖς (Μητρόπολη, Δῆμο). Μπορεῖ γιὰ τουριστικοὺς ἢ φολκλορικοὺς λόγους τέτοιου εἴδους πρακτικὲς νὰ εἶναι θεμιτές, γιὰ τὴν ἐπιστήμη ὅμως τῆς ἱστορίας εἶναι ἀνεπίτρεπτες (ἀσχέτως πτυχίων).
Ἐπειδὴ ποτὲ δὲν σταματῶ τὴν ἔρευνα, προσφάτως βρῆκα ἕνα παλαιὸ ἄρθρο ποὺ ἀναζητοῦσα ἀπὸ καιρό. Συγγραφέας του εἶναι ὁ ἐκτελεσθεὶς ἀπὸ τοὺς Γερμανοὺς Αἰγιώτης ἱερεὺς καὶ λόγιος Θεόδωρος Παπαγεωργίου (1882-1944)3, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀσχοληθεῖ μὲ θέματα τῆς τοπικῆς ἱστορίας, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ μὲ τὸ ζήτημα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Τὸ κείμενο τοῦ Θ. Παπαγεωργίου δημοσιεύθηκε τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1938 στὸ ἀξιόλογο ἱστορικὸ καὶ λογοτεχνικὸ περιοδικὸ τῶν Πατρῶν «ΑΧΑΪΚΑ». Ὁ Παπαγεωργίου εἶναι ἀπολύτως πεπεισμένος ὅτι ἡ μονὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου βρισκόταν στὸ σημεῖο τοῦ Παλαιοῦ Νοσοκομείου, περιοχὴ ποὺ -ὅπως ἀποδεικνύει- ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἦταν ἔξω ἀπὸ τὴν κυρίως πόλη τοῦ Αἰγίου . Στὸ συμπέρασμα αὐτὸ ὁδηγεῖται:
α) ἀπὸ τὴν προφορικὴ παράδοση
καὶ β) ἀπὸ εὑρήματα ἀνασκαφῶν.
Οἱ μὲν προφορικὲς παραδόσεις προέρχονται ἀπὸ τὸν ὑπερήλικα τότε Θεμιστοκλῆ Χρυσανθόπουλο4, τὰ δὲ εὑρήματα ἀπὸ ἀνασκαφὲς ἐπὶ δημαρχίας Ἰνοκεντίου Ρωμανιώλη (τὸ 1853) καὶ ἀργότερα ἐπὶ δημαρχίας Σπύρου Παναγιωτόπουλου5.
Ἀλλὰ ἂς δοῦμε τὶ γράφει ὁ ἴδιος ὁ μακαριστὸς Θεόδωρος Παπαγεωργίου (βλέπε εἰκόνες).
ΕΡΕΥΝΑ: Μάριος Χριστόπουλος, φιλόλογος - ἐρευνητὴς
__________________________
1 Γιὰ Ἅγιο Γεώργιο, μετὰ ἀπὸ τὸν Παπαρρηγόπουλο, μιλάει καὶ ὁ Κάρολος Μέντελσον-Μπαρτόλντυ.
2 Ὁ Ἀρίστος Σταυρόπουλος ἀγνοῶντας τὸ Βενετικὸ Κτηματολόγιο (ἦρθε στὸ φῶς κατόπιν, ἀπὸ τὸν Γ. Παναγόπουλο καὶ τὸν Κ. Ντόκο), ἐξετάζει τὸ ἐνδεχόμενο ὁ Ἅγιος Γεώργιος νὰ εἶναι οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι (πρὸς Σταφιδάλωνα) ποὺ ἄλλαξαν ὄνομα. Δυσκολεύεται νὰ δεχθεῖ ὅτι δὲν ἀνοικοδομήθηκε ναὸς σὲ θέση παλαιοτέρου καταστραφέντος. Στὸ Βενετικὸ Κτηματολόγιο ὅμως ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι ναοὶ ποὺ δὲν ὑπάρχουν στὸ σημερινὸ Αἴγιο, ἀλλὰ -ὅπως προείπαμε- ὁ Σταυρόπουλος αὐτὰ τὰ ἀγνοεῖ.
3 Ὁ Ἀρ. Σταυρόπουλος γιὰ τὸν Θ. Παπαγεωργίου: «Μελετηρὸς καὶ νοήμων ἐπεδόθη εἰς διαφόρους ἱστορικοθρησκευτικὰς μελέτας, ἐτακτοποίησε τὴν βιβλιοθήκην τῆς Μονῆς Ταξιαρχῶν καὶ καὶ ἔγραψε μίαν σύντομον αὐτῆς ἱστορίαν καὶ ἐδημοσίευσε ἀρίστην ἱστορικὴν μονογραφίαν περὶ τοῦ σοφοῦ μεσαιωνοδίφου Ἀνδρονίκου Κ. Δημητρακοπούλου.» (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΑΙΓΙΟΥ, σελ. 486). Ἔχω ἐπίσης ἐντοπίσει τὰ ἑξῆς δημοσιεύματά του:
«Ἡ θέσις τῆς πόλεως τοῦ Αἰγίου κατὰ τὴν Ρωμαϊκὴν περίοδον»,
«Σ. Ν. Θωμόπουλος, ἱστορικός, ἀπὸ τὰς Πάτρας διὰ τὰς Πάτρας»,
«Παφνούτιος Ρούβαλης, ὁ ἀμιγὴς καλόγηρος πολεμιστής»,
«Ἡ πρόοδος τῶν ἀνθρώπων ἄνευ ἠθικῆς ζημιοῖ ἀντὶ νὰ ὠφελήσῃ»,
«Σκέψεις περὶ τοῦ καλλιτέρου πολιτεύματος»,
«Μελέτη κοινωνιολογική, παιδαγωγική, θρησκευτική: οἱ γονεῖς ὡς διδάσκαλοι ἐν τῇ οἰκίᾳ, οἱ διδάσκαλοι ἐν τῷ σχολείῳ, οἱ ἱερεῖς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ»,
«Ὁ Χριστιανισμὸς ὡς ἀλήθεια».
Ὁ γιός του, Γεώργιος, ὑπῆρξε ἐπίσης συγγραφέας.
4 Ὁ Θεμιστοκλῆς Λεων. Χρυσανθόπουλος ἦταν ἐγγονὸς τοῦ Αἰγιώτη προὔχοντα καὶ ἀγωνιστῆ τοῦ 1821 Πανάγου Χρυσανθόπουλου. Οἱ πληροφορίες τοῦ Θεμιστοκλῆ Χρυσανθόπουλου, ὁ ὁποῖος λέγεται ὅτι κρατοῦσε σημειώσεις, ἀποτελοῦν σημαντικὴ πηγή, τόσο γιὰ τὸν Ἀρ. Σταυρόπουλο, ὅσο γιὰ τὸν Γ. Παναγόπουλο. Ἀπόγονος τῆς οἰκογενείας αὐτῆς εἶναι σήμερα ὁ πρέσβυς ἐπὶ τιμῇ κ. Λεωνίδας Χρυσανθόπουλος.
5 Θὰ πρέπει νὰ σημειώσουμε ὅτι στὴν περιοχὴ τοῦ Παλαιοῦ Νοσοκομείου ὑπάρχουν εὑρήματα καὶ ἀπὸ ἀνασκαφὲς τοῦ 20οῦ αἰῶνα (θεμέλια βυζαντινῶν κτισμάτων κ.ἄ.), τὰ πορίσματα τῶν ὁποίων εἶναι δημοσιευμένα σὲ ἀρχαιολογικὸ περιοδικό. Γιὰ τὸ ζήτημα αὐτὸ θὰ ἀσχοληθοῦμε σὲ ἄλλο ἄρθρο.
