Τὰ γκρήκλις (greeklish) δὲν εἶναι τωρινὸ φαινόμενο, ἔχουν τὴ δική τους προϊστορία. Δὲν θὰ ἀσχοληθούμε ὅμως μὲ τὰ «φραγκοχιώτικα» ἢ «φραγκολεβαντίνικα», ἀλλὰ μὲ τὴν προσπάθεια διαφόρων γνωστῶν καὶ λιγότερο γνωστῶν λογίων τοῦ Μεσοπολέμου νὰ μᾶς πείσουν ὅτι ἡ υἱοθέτηση τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου θὰ ἦταν πρὸς τὸ συμφέρον μας, ἐπειδὴ ἔτσι θὰ μποροῦσε νὰ καταπολεμηθεῖ πολὺ εὔκολα ἡ ἀγραμματοσύνη, ἀφοῦ ἡ ἐκμάθηση τῆς γλώσσας θὰ ἦταν λιγότρο χρονοβόρα. Βέβαια γιὰ γίνει κάτι τέτοιο ἔπρεπε πρῶτα νὰ καταργηθεῖ ἡ ὀρθογραφία, νὰ ἐφαρμοστεῖ δηλαδὴ ἡ φωνητικὴ γραφή.
Ὁ δημοτικισμός, ἄσχετα μὲ τὴν προπαγάνδα ποὺ ἔχει ἐπικρατήσει σήμερα, δὲν ἦταν τόσο ἁγνός ὅσο φαίνεται ἢ ὅσο παρουσιάζεται. Συχνὰ ἔφτανε σὲ πρωτοφανεῖς ἀκρότητες (Ψυχάρης, Πάλλης), ποὺ ξεσήκωναν τὴ δικαιολογημένη ἀντίδραση τῶν ὑποστηρικτῶν τῆς καθαρεύουσας, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ κάποιων μετριοπαθέστερων δημοτικιστῶν.
Λίγο οἱ γλωσσικὲς μεταρρυθμίσεις τοῦ Κεμὰλ (1928) καὶ τὸ μικρόβιο τοῦ πιθικισμοῦ καὶ τῆς ξενομανίας ποὺ μᾶς κατατρώει, λίγο οἱ διάφορες ὕποπτες ἀντιλήψεις τῶν ξένων γλωσσολόγων ποὺ καταπίνονταν ἀμάσητες, λίγο οἱ «προοδευτικὲς» πολιτικές τους πεποιθήσεις καὶ δὲν ξέρω τί ἄλλο... ἔκαναν ὁρισμένους νὰ ὑποστηρίξουν φρικαλέα πράγματα. Στὴν δεκαετία τοῦ 1920 κάποιοι δημοτικιστὲς ἔφτασαν στὸ σημεῖο νὰ ἐπιχειρηματολογοῦν ὑπὲρ τῆς φωνητικῆς γραφῆς (τῆς πλήρους δηλαδὴ κατάργησης τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας), καθὼς καὶ τῆς υἱοθέτησης τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου.
Οἱ σημαντικότεροι δημοτικιστὲς ποὺ ὑποστήριζαν τὴ φωνητικὴ γραφὴ καὶ τὴν υἱοθέτηση τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου ἦσαν οἱ ἀκόλουθοι:
Μένος Φιλήντας (λογοτέχνης - γλωσσολόγος),
Δημήτρης Γληνός (φιλόλογος - συγγραφέας - πολιτικός),
Γιάννης Σιδέρης (ὁ ἱστορικὸς τοῦ θεάτρου),
Φῶτος Γιοφύλλης (ποιητὴς καὶ δημοσιογράφος),
Νῖκος Χατζηδάκης (μαθηματικός - καθηγητὴς Παν/μίου Ἀθηνῶν, λογοτέχνης),
Κώστας Προυσής (Κύπριος φιλόλογος - συγγραφέας),
Κώστας Καρθαῖος (ποιητής - μεταφραστής),
Γιάννης Μπενέκος (λογοτέχνης)
Τὸ περιοδικὸ τοῦ Φώτου Γιοφύλλη «ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ» καθ᾿ ὅλη τὴ σύντομη διάρκεια τῆς κυκλοφορίας του φιλοξένησε τὶς ἀπόψεις τους.
Ἂς δοῦμε συνοπτικὰ μερικὲς ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, μὲ πρώτη αὐτὴ τοῦ γνωστότερου τῆς ὁμάδας, τοῦ Δημήτρη Γληνοῦ (1882-1943) :
 |
| Ὁ Φιλήντας διὰ χειρὸς Φώτη Κόντογλου : «ΓΛΩΣΣΑΜΗΝΤΟΡΩΝ ΦΟΒΗΤΡΟΝ» |
Ὁ Μικρασιάτης Μένος Φιλήντας (1870-1934) δὲν διστάζει νὰ ἐφαρμόσει καὶ στὴν πράξη τὶς ἀπόψεις του:
Μάλιστα σὲ ἄλλο ἀρθρο του θεωρεῖ πὼς ἡ υἱοθέτηση τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου θὰ εἶχε καὶ οἰκονομικὸ ὄφελος :
Ἀπὸ τὰ κείμενα τοῦ Φώτου Γιοφύλλη, αὐτῆς τῆς περίεργης καὶ ἀλλοπρόσαλλης φυσιογνωμίας, ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ ἱστορικὴ ἀνασκόπηση ποὺ κάνει γιὰ νὰ μᾶς πεῖ ἀπὸ πότε πρωτοσυναντοῦμε ἑλληνικὰ κείμενα γραμμένα μὲ τὸ λατινικό ἀλφάβητο. Μαθαίνουμε ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος Πάλλης, μολονότι πρῶτος προπαγανδιστὴς τῆς ίδέας περὶ λατινικοῦ ἀλφαβήτου, κρατᾷ πλέον ἀποστάσεις ἀπὸ τὸ ἐγχείρημα τῶν συνεργατῶν τῆς «ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΣ».
Ὁ Κώστας Καρθαῖος μᾶς μιλάει γιὰ τοὺς πολυάριθμους θιασώτες τῆς ἰδέας, προσωπικότητες τῆς πνευματικῆς ἀφρόκρεμας τῆς χώρας, ὅπως οἱ Ν. Χατζηδάκης, Μ. Φιλήντας, Δ. Γληνός, Μίλτος Κουντουρᾶς, Ἡρακλῆς Ἀποστολίδης, Γιάννης Σιδέρης, Φῶτος Γιοφύλλης καὶ ὁ Γάλλος ἑλληνιστὴς Louis Russel.
Παρακάτω μᾶς παρουσιάζει συνοπτικὰ τὰ «εὐεργετικὰ ἐπακόλουθα» τῆς μεταγραφῆς τῆς Νέας Ἑλληνικῆς στὸ λατινικὸ ἀλφάβητο.
Μολονότι δὲν εἶναι γνωστό, ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς, ὅταν τὸ 1974 ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα, λέγεται ὅτι ἀποπειράθηκε νὰ καθιερώσει τὴ φωνητικὴ γραφὴ καὶ τὸ λατινικὸ ἀλφάβητο, ἀλλὰ ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀντίδραση τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Πολιτισμοῦ, Κωνσταντίνου Τσάτσου, καὶ τοῦ Εὐάγγελου Παπανούτσου δὲν τὸ πέτυχε ἢ μᾶλλον, μὲ τις μεταρρυθμίσεις τοῦ 1976 καὶ 1982, ἔγιναν μόνο τὰ πρῶτα βήματα... Τὸ μέλλον θὰ δείξει...
Τὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ εἶναι ἀπόσπασμα ἄρθρου τοῦ Σταύρου Ψυχάρη ποὺ δημοσιεύτηκε στὴν ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» στὶς 25/7/1999. Οἱ ὑπογραμμίσεις εἶναι δικές μας.
«Την πρώτη φορά η κρίση ξέσπασε σε μια συνάντηση του Καραμανλή με τον Κ. Τσάτσο (προτού γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν υπουργός Πολιτισμού) και τον αείμνηστο Ευάγγελο Παπανούτσο. Τους είχε καλέσει ο τότε πρωθυπουργός στο γραφείο του για να συζητήσουν θέματα της Παιδείας. Σε μια στιγμή ο Καραμανλής τους είπε ότι θα έπρεπε κάποια στιγμή να σκεφθούν το ενδεχόμενο να συνδυασθεί το ελληνικό αλφάβητο με το λατινικό, να εξετασθεί ακόμη και το θέμα της φωνητικής γραφής.
Σαν ελατήρια πετάχτηκαν επάνω οι δύο συνομιλητές του Καραμανλή. «Δεν πίστευα στα αφτιά μου!» θα αφηγηθεί αρκετά χρόνια αργότερα ο Κ. Τσάτσος... Οπωσδήποτε οι δύο συνομιλητές του τότε πρωθυπουργού δήλωσαν ότι παραιτούνται κλπ., κλπ. και ο Καραμανλής απέσυρε το θέμα.
Λίγα χρόνια αργότερα ο Καραμανλής έδωσε το πράσινο φως για την κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων (κάτι που τελικώς υλοποίησε αρκετά αργότερα η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου). Ο τότε αρμόδιος υπουργός Παιδείας, συντηρητικός και κατά τινας άτομο οπισθοδρομικό, δεν τολμούσε να διαφωνήσει ανοιχτά με τον Καραμανλή, φοβούμενος την απόλυσή του από την κυβέρνηση. Για τον λόγο αυτό, όπως ο ίδιος ο Καραμανλής έχει αφηγηθεί, ο οπισθοδρομικός αυτός υπουργός ειδοποίησε τον Κ. Τσάτσο, που είχε ήδη γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο Κ. Τσάτσος έσπευσε να τηλεφωνήσει στον Π. Μολυβιάτη, ζητώντας του να πει στον πρωθυπουργό ότι ήταν έτοιμος να υποβάλει την... παραίτησή του αν η Κυβέρνηση Καραμανλή προχωρούσε στην κατάργηση των τόνων...»
