"Η 3η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1843" μὲ τὰ μάτια ἑνὸς πρώην ἀντιοθωνικοῦ

"Η 3η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1843"

     «Ἤδη προβάλλεται τὸ ερώτημα : «τὸ Ἔθνος ἦταν ὥριμο γιὰ συνταγματικὸ πολίτευμα ;» Ἡ ἀπάντηση δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι ἀρνητική. Διότι, γιὰ νὰ ἔχει κανεὶς ἀντίθετη γνώμη, πρέπει νὰ ἀγνοεῖ ἐντελῶς τὸν βαθμὸ τῆς πολιτικῆς ὡριμότητας καὶ τὰ ἤθη τοῦ λαοῦ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης.

    Εἶχαν περάσει λίγα μόλις χρόνια ἀφότου ὁ ἑλληνικὸς λαὸς εἶχε ἀποτινάξει τὴ στυγερὴ δουλεία τετρακοσίων χρόνων βάρβαρου δεσποτισμοῦ. Ὁ αἱματηρὸς ἀγῶνας τῶν ἑπτὰ συνολικὰ ἐτῶν εἶχε ἀπογυμνώσει καὶ καταστρέψει τοὺς πάντες καὶ τὰ πάντα. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς, παρὰ τὰ λάθη τῆς Ἀντιβασιλείας, τὰ ὁποῖα ὁ Ὄθων, ἀφότου ἀνέλαβε τὴν βασιλικὴ ἐξουσία, δὲν εἶχε κατορθώσει ἕως τότε νὰ διορθώσει ἐντελῶς, ὁ λαός, ὁ κυρίως λαός, ἀδιαφοροῦσε γιὰ τὸ εἶδος τοῦ πολιτεύματος καὶ ἐπιζητοῦσε μόνο τάξη, ἀσφάλεια καὶ δικαιοσύνη. Ἐπιζητοῦσε νὰ ἐπουλώσει τὶς πληγὲς τοῦ παρελθόντος, νὰ φτιάξει ἀπὸ μιὰ καλύβα ὥστε νὰ στεγαστεῖ αὐτὸς καὶ ἡ οἰκογένειά του καί, γιὰ νὰ τὴν θρέψει, νὰ ἐκχερσώσει ἕνα κομμάτι γῆς γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ τὸ καλλιεργήσει. Ἔτσι ὁ λαὸς ἔμεινε ἀπαθὴς στὸ κίνημα τῆς μεταβολῆς τοῦ πολιτεύματος, ποὺ εἶχαν προετοιμάσει λίγοι ὀλιγαρχικοὶ καὶ ἀκόμη λιγότεροι αὐτοαποκαλούμενοι λόγιοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἐνθαρρυμένοι ἀπὸ τὶς ξένες κυβερνήσεις ποὺ μισοῦσαν τὸν Ὄθωνα.

    Ἑπομένως ἡ μεταβολὴ τῆς 3ης Σεπτεμβρίου δὲν ἦταν ἀπόρροια τῆς θέλησης τοῦ λαοῦ, οὔτε ἀπόφασή του. Ἦταν καθαρὸ πραξικόπημα τοῦ στρατοῦ, ἔργο τοῦ στρατῶνα, ὅπως εὔστοχα χαρακτηρίστηκε ἀπὸ τοὺς ξένους. Καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ μεταβολὴ αὐτὴ ἦταν τελείως πρόωρη. Οἱ νικητὲς τῆς ἡμέρας ἐκείνης ἦταν ἀντάξιοι τῶν ἡττημένων λέει ὁ Κυριακίδης στὴν ἱστορία τοῦ «Συγχρόνου Ἑλληνισμοῦ». Ἄτομα κατέβαλαν ἄτομα. Ἔπεσε μία κυβέρνηση καὶ διορίστηκε ἄλλη. Οὔτε ἡ μία ἀπέρρεε ἀπὸ τὸν λαὸ οὔτε ἡ ἄλλη. Ἡ μία ἦταν προϊὸν βασιλιᾶ χωρὶς θέληση, περικυκλωμένου ἀπὸ ξένους καὶ Ἕλληνες αὐλοκόλακες, ἡ ἄλλη ἦταν ἀποτέλεσμα τῆς σύμπραξης λίγων ἀνδρῶν, ἀπὸ τοὺς ὁποίους μερικοὶ παραπλανήθηκαν ἀπὸ ξένες συμβουλές, ἐνῷ ἄλλοι ἐπιδίωξαν τὴν κατάληψη τῆς ἐξουσίας. Δὲν καταλύθηκε ἡ τυραννία, διότι δὲν ὑπῆρχε. [...]

    Κι ὅμως, παρόλ᾿ αὐτά, ὁ Ὄθων ἔπρεπε ἀφ᾿ ἑαυτοῦ τὴν κατάλληλη στιγμὴ νὰ χορηγήσει κάποιο Σύνταγμα μετριοπαθὲς καὶ συντηρητικό, ἀλλὰ νὰ προφτάσει νὰ τὸ κάνει προτοῦ αὐτὸ ἀπαιτηθεῖ μὲ τὴ βία. Ἐπειδή, σὲ διαφορετικὴ περίπτωση, ἂν ἦταν δηλαδὴ ἀποτέλεσμα βίας, δὲν θὰ ἦταν συμβατὸ οὔτε πρὸς ἤθη οὔτε πρὸς τὴν πολιτικὴ ἀνάπτυξη τοῦ λαού».

ΑΓΙΣ ΚΛΕΟΜΕΝΗΣ:
«ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΟΘΩΝΟΣ ΚΑΙ ΑΜΑΛΙΑΣ» (1904)
σελ. 23-24

(Προσαρμογὴ στὴ δημοτική: Μ.Χ.)
---------------- 

Ὁ νομικὸς καὶ νομάρχης Λαρίσης Ἄγις Κλεομένης (1839-1907) στὴ νεότητά του ἀνέπτυξε ἔντονη ἀντιοθωνικὴ δράση καὶ φυλακίστηκε. Οἱ συνεχιζόμενες καὶ ἐντεινόμενες ἀντιδράσεις ὁδήγησαν τελικὰ στὴν ἔξωση τοῦ Ὄθωνα (1862). Ἀργότερα ὅμως ὁ Ἄγις Κλεομένης, ὅπως καὶ οἱ περισσότεροι ἀντιοθωνικοί, τὸ μετάνοιωσε.